Regio staat er financieel goed voor: ‘Kijk realistisch naar wat gemeenten aankunnen’

In de ‘Benchmarkt Nederlandse gemeenten’ analyseert accountantsbureau BDO de financiële situatie van Nederlandse gemeenten. Bijna een op de vijf Nederlandse gemeenten sloot 2021 positief af. Ook regio Noordoost-Friesland staat er wat dat betreft goed op. Alleen Schiermonnikoog had een tekort op de gemeentebegroting. Toch waarschuwt BDO ‘Vanaf 2026 dreigen er opnieuw tekorten.’

Groene regio

In 2019 kleurde een groot deel van Noordoost-Friesland nog rood. Steevast bleek er te weinig geld voor de extra taken die de gemeenten kregen. In 2021 is dat beeld anders. Op Schiermonnikoog na heeft elke gemeente in 2021 een overschot op de gemeentebegroting. Qua financiële stabiliteit kleurt de hele regio, inclusief Schiermonnikoog, zelfs groen.

Ranglijst

BDO publiceerde ook een landelijke ranglijst op basis van financiële stabiliteit. In de categorie ‘kleinste gemeenten van Nederland’ (minder dan 25.000 inwoners), scoort Ameland het beste van de regio. Het staat 28ste van de 123 gemeenten. In diezelfde lijst staat Schiermonnikoog op de 52ste plek. In 2018 viel het Waddeneiland nog buiten de top 100 op de 116e plaats. Noemenswaardig is dat Dantumadiel van een 109e plaats in 2020, is gestegen naar plek 77. Een categorie hoger, gemeenten met 25.000 tot 50.000 inwoners, staat Achtkarspelen 118e van de 141 gemeenten. Gemeente Noardeast-Fryslân is daar in de top honderd terug te vinden op de 86ste plaats. Net iets hoger staat Tytsjerksteradiel 71ste van Nederland.

Ondanks de positieve jaarcijfers, waarschuwt BDO de gemeenten om vooral niet te vroeg te juichen. Vorig jaar kregen de gemeenten van het Rijk uiteindelijk meer geld dan verwacht. Ook had de coronapandemie nog grote invloed. Door corona gaven gemeenten minder uit. Daarnaast bleef er werk liggen door personeelstekorten en trok het Rijk de afgelopen jaren vaak extra geld uit voor gemeenten, maar ging dit niet om structurele bedragen. Daarom vindt BDO dat de financiële positie van gemeenten op de langere termijn erg onzeker is.

BDO stelt dan ook dat gemeenten kritischer mogen zijn. ‘Gemeenten krijgen veel op hun bordje. Het Rijk stelt hoge eisen en hier staat niet altijd voldoende financiering tegenover.’

Een van hun aanbevelingen is daarom dat het Rijk realistisch moet zijn in wat gemeenten aankunnen. Als voorbeeld noemt het de uitdaging van het kabinet om in 2030 1,9 miljoen volledig elektrische auto’s en 1,7 miljoen laadpalen te realiseren, terwijl er krapte is op het elektriciteitsnet.

Ook moeten gemeenten nieuwe woningen bouwen om de woningnood een halt toe te roepen, maar waterbedrijven waarschuwen juist dat het watersysteem tegen zijn grenzen aanloopt. Oplossingen ziet BDO in meer en betere samenwerking tussen publieke en private partijen en een heldere langetermijnvisie.

Tot slot vindt BDO het goed wanneer gemeenten meer eigen belastingen zouden mogen heffen. Op die manier krijgen zij meer invloed op hun inkomsten en hoeven ze niet af te wachten hoe veel ze van het Rijk krijgen. Het vindt de afhankelijkheidsrelatie van gemeenten ten opzichte van het Rijk ongezond.